Emperyalizm NATO Aracılığı İle Sopa Gösteriyor
İzmir 23°
1934 yılında Menemen´de yaşanan en önemli olaylardan ikisi Kubilay Anıtının yapımına başlanması ve Buruncuk Köyümüzün hemen üstünde bulunan tarihi ?Larissa? antik kentinde bir Alman arkeoloğa kazı yapması için gerekli iznin verilmesidir. Ayrıca Yeni Asır Gazetesi muhabiri Hulûsi Bey tarafından kaleme alınan ?Menemen´e umumî bir nazar? başlıklı yazı, Mene-men´imizin 83 yıl öncesi durumunu az da olsa özetlemektedir. İzmirli gazeteci Hulûsi Bey´in bir günlük Menemen gezisinden yazdığı satırlar oldukça ilgi çekicidir. Dikkatle okumanızı tavsiye ediyorum.
Bu haftaki yazımda konu başlıklarımız ve 1934 yılında Menemen´de yaşananlar :
KUBİLAY ABİDESİNİN KAZISINDA BULUNAN ESKİ ESERLER (4 Mart 1934): Menemen´de Kubilay abidesinin yapılacağı Ayyıldız tepesinde çıkan eski eserlerin sondajı yapıldı. Burada çıkan eserler İzmir müzesine nakledilirken, eski bir devre ait olan kabir ile başındaki Fallüs (insan zekeri) müzede aynen restore edilecektir.
KUBİLAY ABİDESİ TEMEL İNŞAATI BİTİRİLDİ(12 Mart 1934) : Menemen´deki Yıldıztepe´de Kubilay abidesi inşaatına devam edilmektedir. Abidenin temelleri bitirilmiş, yakında kaidenin hazırlan-masına başlanacaktır.
TÜRK TALEBE BİRLİĞİ MENEMEN´DE (30 Mart 1934): Milli Türk Talebe Birliği´ne mensup 10´u bayan toplam 50 kişilik bir grup Menemen´e gelerek Kubilay´ın mezarına bir anış ziyareti gerçekleştirmiş, ve ona bütün gençliğin saygılarını sunmuşlardır. Bu grubun ziyareti Menemen´de sevinçle karşılanmış bu gençler eller kızarıncaya kadar halk tarafından alkışlanmışlardır. Menemenli halk ve Milli Türk Talebi Birliği üyesi gençler daha sonra hep bir ağızdan önce 10. Yıl Marşını, daha sonra ziyaret ettikleri Şehit Kaymakam Bey Anıtı önünde de İstiklal Marşını söylemişlerdir. Gruptakilerden bir genç yaptığı konuşmada, ?Öyle bir gün ki her saniyesi bize başka bir heyecan, başka bir zevk verdi. Bugün yaşadığımıza bahtiyarız? dedi.
KAZI İZNİ (3 Nisan 1934): İzmir´in Menemen kazası Buruncuk köyünde kazı yapan Alman arkeologlara 1934 yılında da kazı yapma izni verilmesi karara bağlandı. (Bşb. Arş.)
MENEMEN BAĞLARINDA HASTALIK (17 Nisan 1934): Menemen bağlarında ?Maymuncuk? deni-len bir haşere türemiştir. Bağlara zarar veren bu haşare ile mücadele için büyük tertibat alınmıştır. Haziran ayına kadar bağlarda göztaşı mahlulüne üranyalı kireç mahlulü karıştırılarak yaprakların ilaçlanması icap ettiği bağcılara bildirilmiştir.
SABUNDAN MUHTAR MÜHRÜ YAPAN SAHTEKARIN HİKAYESİ (9 Mayıs 1934): Menemen´den Abdullah ve Memiş´in kısraklarını çalarak İzniğ´e kaçmaktan ve bu hayvanları elden çıkarabilmelerini temin için Muhtar Hüseyin Efendi´nin resmi mühürünü sabundan yaparak sahte ilmuhaber tanzim eden suçlu ve mevkuf Adapazarlı Halil ve arkadaşı Mehmed´in ağır ceza mahkemesindeki davaları sonuçlanır. Halil´in hayvan hırsızlığından iki ay on beş gün ve Mehmed´in üç ay müddetle hapse konulmalarına ve tanzim ettikleri ilmuhaberi kullanmadıkları için o suçtan beraatlerine karar verilir.
HUBUBAT ÜRETİMİ TABLOSU (10 Mayıs 1934): Menemen´in 1933 ve 1934 yıllarına ait hububat üretim tablosu açıklandı. Tabloya göre 1934 yılında Buğday 52800, Arpa 71360, Çavdar 450, Yulaf 1300, Bakla 14200, Burçak 12600, Nohut 1200 dönüm alanda dikildi. 1933 yılında ise Buğday 68400, Arpa 45950, Çavdar 250, Yulaf 1975, Bakla 6075, Burçak 7500, Nohut 3800 dönüm alanda dikildi.
POSTA TELGRAF MÜDÜRÜ AĞIR CEZADA (30 Mayıs 1934): Menemen Posta Telgraf Müdürü Sabri Bey hakkında ihtilastan (hırsızlık) dolayı devam eden Ağır Ceza mahkemesi sonuçlandı. Sabri bey, 5 yıl 10 ay ağır ceza hapsine ve ihtilas ettiği 1200 lirayı da ödemeye mahkum edildi. Sonuca itiraz eden Sabri Bey, 28 Ocak 1935 tarihine kadar devam eden dava sonucunda cezasını 1 yıl 5 ay olarak alır ve bu süreyi de hapiste geçirdiği için tahliye edilir.
MENEMEN BELEDİYE MECLİSİNİN DURUMU (31 Mayıs 1934): Bu tarihte Menemen Belediye Meclisi azalarının bir kısmının istifa ettiği, geriye üç azanın kaldığını bu yüzden 1935 yılı bütçe müzakerelerinin görüşülemediği ifade edilmektedir.
SÜVARİ TAHSİLDARI AĞIR CEZADA (27 Haziran 1934): Bir ay önce PTT Müdürü Sabri Bey´in ihtilastan dolayı ağır cezada 5 yıl ceza yemesinden sonra, bu kez aynı suçtan Menemen Süvari tahsildarı Halil Efendi´nin mahkemesi sonuçlanır. Ağır Ceza mahkemesi, Sabri efendiyi 5 yıl 8 ay ağır cezaya çarptırırken, suç arkadaşı Nüzhet efendinin suçu sabit olmadığından beraat etmesine karar verir.
MENEMEN BELEDİYE HEYETİNE MUHAKEME REDDİ (13 Temmuz 1934): Menemen Belediye eski reisi Kenan Bey´le eski belediye heyetini teşkil eden arkadaşları hakkında, müzayedeye fesat karıştırmış olmak iddiasıyla hakimlikte yapılmakta olan tahkikat sonuçlanmış ve suç sabit olmadığından hepsinin mahkeme edilmesine gerek kalmadığı bildirilmiştir.
GEDİZ NEHRİNDE FACİA (19 Temmuz 1934): Menemenli arabacılardan Mehmet oğlu Mehmet Ağa, idaresindeki araba ile Foça civarında (Bugünkü Maltepe Beldesi üzerindeki köprü yakınında) Gediz nehrinden geçerken arabası devrilir. Hayvanı boğulurken kendisi suda kaybolur. Şanssız adamın cesedi ancak birkaç gün sonra kaza yerinden yüz metre ileride nehir kenarında bulunur. Tanınmış bir sima olduğu için de ölümü büyük üzüntü yaratır.
SICAKLIK 41 DERECE (27 Temmuz 1934): Menemen Ziraat Mıntıka Müdürlüğü, Vilayete çektiği telgrafla kaza dahilinde bir gün önce 39 olan hararet derecesinin dün 41´e çıktığını bildirmiş ve bunun mahsulat üzerinde kötü tesirler bırakacağını vurgulamıştır.
YENİ ASIR GAZETESİ MUHABİRİ HULÛSİ BEY´İN MENEMEN İLE İLGİLİ YAZISI (23 Ağustos 1934) :
Menemen´e Umumi Bir Nazar (GENEL BİR BAKIŞ)
?Çalışkan Halkın Faaliyetleri Arasında Yegane Dert Su İşidir?
?İkinci defa gördüğüm bu memleketi ilk ziyaretim on sene kadar evveldi. O zaman ölgün bir kasaba olan Menemen´i bu ikinci ziyaretimde çok değişmiş buldum. Merkez´de 5 bin hane ve 10 bin kadar nüfusu ile, iki nahiye ve kırkı aşan köyü ile umumi nüfusu 27 binden ibaret bulunan Menemen, mütevazi bir kasaba olmakla beraber, eski ölgünlükten kurtulmuş, yeni bir çığır çerçevesi içine girmiş bulunuyor. Memleketin beldi işleri üzerinde henüz bir tetkik ve incelemem olmamakla beraber ilk görüşte bütün vaziyetin kavranması güç değil. Belediye bir Çocuk Bahçesi yapıyor. Güzel bir Ağaç Fidanlığı yetiştiriyor. Mülki ve Adli işler tabii seyrinde ve muntazam işleyen bir makina halinde.
Kasabanın yalnız bir sıkıntısı var: Su. Aciliyet teşkil eden meseledir. Vaktiyle Yamanlar´dan getirilen su, tesisat ve ferşiyatın bozukluğu ve mükemmeliyetsizliği yüzünden yollarda boşa akmaktadır. Buna, vaktinde işe hesaplı girişilemediği sebep gösterilmekle beraber Belediye´nin yeni çareler aramakta olduğu da ilave ediliyor. Kasabada inşaat faaliyeti yok. Fakat, bu yokluk belediye bütçesinin müsait olmadığı zaruretinde atledilerek mazur görülüyor. Belediyenin bütçesi otuz küsur bin liradan ibarettir. Kasabanın başlıca varidatını üzüm ve meyan kökü teşkil etmekte ve bu iki gelir yolu muhitin iktisadi genişliğine fırsat vermektedir.
Senelik üç-beş milyon kilo miktarında yaş meyan kökü istihsal´ı (üretim) memlekete daimi akar sayılabilir. Meyan kökünün yaz ve bilhassa kış günlerinde halka açtığı uğraşma yolu işsizliği dağıtmaya mühim yardımlar yapmaktadır. Amele her zaman iş başındadır. Aynı zamanda, müstahsiller de mallarını hariçteki müstehlik piyasalara arzetmek mecburiyetinde değildirler. Kaza merkezinde bulunan üç teşekkül, istihsal edilen malı başka yerlere ihtiyaç hissettirmeden almakta ve bu şirketlerden Forbes şirketi devamlı mübayaalarda bulunmaktadır.
Muhitte, kendi sahasına göre bir canlılık var. Halk eski devrin sakat telekiyatından ayrılmış, imparatorluk zamanının her memleket üzerine yüklediği ataletten ve hurafinli ananaperestliklerden kurtulmuş, cumhuriyetimizin can veren mukaddes sayhasından istifade etmiştir. Şehre dört kilometre mesafede kain olup iki seneden beri devam etmekte bulunan Gediz çayı köprüsünün inşası oldukça ilerlemiş bir haldedir. Bu köprü, İzmir ve Balıkesir vilayetlerini birbirine bağlayan bir geçit yeri bulunmakla ayrı bir ehemmiyet taşımakta olduğundan inşa işinin ilerlemiş bulunması muhitin halkını son derece sevindiriyor. Cumhuriyet devrinin feyizli verimleri sırasına geçecek olan bu köprü, iki vilayet seyrüsefer ve münakalatında mühim rol almış olacaktır.
Üç sene evvel birkaç yobaz mürtecinin melun emel ve hareketlerine göğsünü siper yaparak irticanın o kara yılanları elinde şehit olan Kahraman Koplay´ımızın abidesinin inşasıda, az bir noksan kalmak suretiyle, bitama ermiş bulunuyor. Daha istasyondan çıkarken etrafa hakim bir tepe üzerinde derhal göze çarpan ve görenlerin kalbine hürmet telkin eden bu abide, ayni fedakar Koblay´ın temiz alnı gibi semalara yükseliyor. Bu abide´nin ifade ettiği Koplay, hatıra geldikçe kalpte inkılap aşk ve kutsiyetinin bu aziz şehitten mütevaris duygularla, daha ziyade arttığının farkına varılıyor. Koplay´ın azametine timsal olan abide, bakanı ihtiyarsız kendine cezbediyor, çekiyor. Onu yakından gördüm; gözümün önünde inkilapçı şehidin sevimli başı tecessüm etti ve o anda: ?Senin yüksek ruhun göklere ulaşıyor, Allahına kavuşuyor, kahraman Koplay!? cümlelerini dilimde birkaç defa tekrarlamakla milli ve manevi bir zevk duyarak Menemen´den ayrıldım.?
1934 YILINDA MENEMENDE OTOMOBİL...
Arşivimizdeki bu fotoğraf hakkında çekildiği 1934 yılı dışında ek bir bilgi yok.
Ancak, arka plandaki esnaf dükkanlarından Arasta Caddesi´ndeki Menemen çarşısında çekildiğini söylemek mümkündür.
1934 yılında Menemendeki özel araç sayısı 30´u aşkındır.
Fotofraftaki Araç sahibi ve arkadaşlarının gururlu pozları ise yüzlerinden okunmaktadır.
Sayfa başına git